Zabezpieczenie zbiorów muzealnych – kompleksowy przewodnik po ochronie eksponatów

Wydarzenia takie jak niedawne próby włamania do Luwru czy historyczna kradzież Mona Lisy w 1911 w skrzydle Richelieu (gdzie zgromadzone są dzieła francuskiego i włoskiego malarstwa), pokazują, jak kluczowe jest profesjonalne podejście do bezpieczeństwa muzeów.

Co obejmuje ten przewodnik?
Ten artykuł przedstawia kompletny przegląd systemów zabezpieczeń muzealnych – od identyfikacji zagrożeń przez wybór odpowiednich technologii ochrony, po implementację rozwiązań najwyższej klasy. Koncentrujemy się na praktycznych aspektach wdrażania zabezpieczeń z uwzględnieniem specjalistycznych produktów Hartmann Tresore, takich jak pancerne gabloty, przeszklone sejfy na najcenniejsze eksponaty czy wreszcie muzealne skarbce do przechowywania bezcennych dzieł sztuki.

Dla kogo to jest?
Ten przewodnik został stworzony dla kuratorów, dyrektorów muzeów, konserwatorów i specjalistów ds. bezpieczeństwa muzeów. Niezależnie od tego, czy zarządzasz niewielką, lokalną galerią, czy dużą instytucją narodową, znajdziesz tu konkretne rozwiązania dostosowane do Twoich potrzeb i budżetu.

Dlaczego to ma znaczenie?
Wartość światowych zbiorów muzealnych sięga miliardów euro, a każdy eksponat stanowi unikatowe dziedzictwo kulturowe. Odpowiednie zabezpieczenie tych zbiorów to nie tylko wymóg prawny, ale przede wszystkim zobowiązanie wobec przyszłych pokoleń. Skuteczna ochrona ma także wpływ na koszty ubezpieczenia oraz reputację instytucji. Zbiory muzealne są systematycznie uzupełniane o nowe eksponaty, za które odpowiadają wyspecjalizowane instytucje. Przykład niedawnego włamania do Luwru (Musée du Louvre), jednego z największych muzeów na świecie, wyraźnie pokazuje, że nawet tak potężny obiekt, który można by uznać za niezdobyty zamek warowny, może zostać okradziony w ciągu zaledwie 4 minut...

Czego się nauczysz:

•  Główne kategorie zagrożeń dla zbiorów muzealnych i metody ich identyfikacji
•  Nowoczesne systemy zabezpieczeń fizycznych, elektronicznych i proceduralnych
•  Specjalistyczne rozwiązania Hartmann Tresore dla ochrony najcenniejszych eksponatów
•  Praktyczne podejście do rozwiązywania typowych wyzwań związanych z bezpieczeństwem muzeów

Zabezpieczenie zbiorów muzealnych to kompleksowy system ochrony eksponatów przed wszystkimi formami uszkodzeń, kradzieży i degradacji, obejmujący zarówno zagrożenia zewnętrzne, jak i wewnętrzne czynniki środowiskowe.

Jak podał dziennik Le Parisien: do głośnego włamania doszło 19. października 2025 r. między 09.30 a 09.40 w znanym ze szklanej piramidy, dawnym pałacu królewskim – muzeum Luwr [1]. W niedzielny poranek dwóch włamywaczy, przebranych za robotników budowlanych, przedostało się do wnętrza muzeum sztuki, w którym zgromadzone są kolekcje dzieł sztuki, takie jak obrazy Leonarda da Vinci, wspinając się po podnośniku budowlanym na balkon. Sprawcy dostali się do muzeum za pomocą windy towarowej. Po przecięciu okna szlifierką dostali się wnętrza pałacu i w ciągu kilku minut rozbili gabloty w Galerii Apolla. Złodzieje mieli na sobie kamizelki odblaskowe, aby upodobnić się do pracowników muzeum.

Złodzieje w biały dzień ukradli biżuterię z kolekcji Napoleona oraz cesarzowych Józefiny, Marii Ludwiki i Eugenii, znajdującą się w gablocie ekspozycyjnej. Wśród ośmiu skradzionych przedmiotów znalazły się diademy, brosze oraz zestawy biżuterii o ogromnej wartości – prawdziwe arcydzieła francuskiego jubilerstwa. Cała akcja trwała zaledwie 4 minuty! Po dokonaniu kradzieży sprawcy uciekli skuterem, jednak podczas ucieczki zgubili koronę cesarzowej Eugenii, którą odnaleziono uszkodzoną niedaleko wejścia do muzeum. Korona ta została znaleziona poza terenem muzeum, ponieważ złodzieje ją upuścili.

Po uruchomieniu alarmu dyrekcja Luwru natychmiast podjęła decyzję o zamknięciu wszystkich sal muzealnych. Około godziny 11:30 około 15 000 zwiedzających zostało spokojnie ewakuowanych z budynku. Pracownicy muzeum niezwłocznie nawiązali kontakt ze służbami bezpieczeństwa. Osoby posiadające bilety na ten dzień otrzymały automatyczny zwrot kosztów, co dla Luwru oznacza stratę znacznie przekraczającą pół miliona euro, nie licząc szkód związanych z uszkodzeniem korony oraz utratą skradzionych klejnotów. Prokuratura rozpoczęła intensywne poszukiwania sprawców kradzieży.

Z kolei dziennik Le Monde w wydaniu z 17. września opisuje ostatnie włamania do innych francuskich muzeów [2]. W Muzeum Historii Naturalnej w Paryżu doszło do kradzieży złota o wartości około 600 tys. euro. Skradzione okazy miały nie tylko wartość materialną, ale także ogromne znaczenie naukowe i kulturowe. Minister kultury Rachida Dati przekazała, że na nagraniu z kradzieży widać zamaskowanych złodziei.

Dyrektor muzeum poinformował, że napadu dokonała profesjonalna grupa złodziei, dobrze przygotowana i świadoma, które eksponaty są najcenniejsze. W związku z tym muzeum wyłączyło galerię mineralogiczną ze zwiedzania i prowadzi kontrolę zbiorów.

Wydarzenie to wpisuje się w falę kradzieży z francuskich muzeów w ostatnich miesiącach. W Limoges zrabowano porcelanę wartą 6,5 mln euro, a w Paryżu i Saone-et-Loire – cenne dzieła sztuki i biżuterię.

Artykuł przypomina też o najgłośniejszym napadzie z 2010 roku w Musée d’Art Moderne w Paryżu, gdzie złodziej zwany jako „Spiderman” ukradł obrazy Matisse’a, Picassa i innych artystów o wartości ponad 100 mln euro. Śledztwo ujawniło poważne zaniedbania w systemie bezpieczeństwa: czujniki ruchu były niesprawne przez dwa miesiące, a trzej strażnicy nie zauważyli włamywacza. Na szczęście złodziej został złapany i obecnie odbywa karę pozbawienia wolności.

Kradzieże i włamania stanowią najpoważniejsze zagrożenie dla zbiorów muzealnych. Statystyki pokazują, że rocznie na całym świecie dochodzi do setek prób nielegalnego wywłaszczenia dzieł sztuki. Złodzieje często działają według przemyślanych planów, wykorzystując znajomość układu muzeów i procedur bezpieczeństwa.

To łączy się niestety z niewystarczającym fizycznym zabezpieczeniem zbiorów muzealnych, ponieważ skuteczna ochrona musi uwzględniać zarówno amatorskie próby kradzieży czy akty wandalizmu (oblewanie farbą, kwasem), jak i profesjonalne działania zorganizowanych grup przestępczych kradnących kolekcje sztuki na zamówienie. Muzeum Luwr, tak jak inne muzea na całym świecie, po ostatnich zuchwałych kradzieżach przeprowadzają audyty systemów ochrony i inwestują miliony euro w modernizację zabezpieczeń. Trudno sobie bowiem wyobrazić stratę np. Mona Lisy, Damy z Łasiczką, rzeźb Rafaela czy innych bezcennych przedmiotów dla światowej kultury. 

Rozwijając temat zagrożeń kradzieżowych, równie destrukcyjne dla zbiorów są czynniki środowiskowe. Wahania temperatury i wilgotności, nadmierne oświetlenie, zanieczyszczenia powietrza oraz drgania mogą powodować nieodwracalne uszkodzenia eksponatów.

Szczególnie wrażliwe są obrazy na papierze, tekstylia historyczne oraz obiekty wykonane z materiałów organicznych. Przykładowo, dzieła Leonarda da Vinci wymagają specjalnych warunków przechowywania z kontrolą wilgotności na poziomie 45-55% i temperaturą 18-21°C.

Zrozumienie różnorodności zagrożeń jest pierwszym krokiem do budowania skutecznego systemu ochrony, który musi być równie zróżnicowany i zaawansowany.

Zagrożenia muzeów aktami terroryzmu czy konfliktami zbrojnymi stanowią poważne wyzwanie dla bezpieczeństwa zbiorów muzealnych. W obliczu takich zagrożeń, ochrona dzieł sztuki wymaga zastosowania specjalistycznych rozwiązań oraz współpracy międzynarodowej. Muzea, zwłaszcza te o znaczeniu światowym, jak Musée du Louvre, muszą przygotować się na możliwość działań sabotażowych, ataków terrorystycznych czy skutków konfliktów zbrojnych, które mogą prowadzić do zniszczenia lub utraty bezcennych zabytków.

W przeszłości wiele muzeów ucierpiało w wyniku działań wojennych – zarówno podczas II wojny światowej, jak i innych konfliktów. Od 2022 roku trwa pełnoskalowa wojna na Ukrainie, której ofiarą pada również dziedzictwo kulturowe, w tym zbiory muzealne Polski i Ukrainy. W odpowiedzi na te zagrożenia instytucje podjęły działania mające na celu ochronę swoich zbiorów. Przykładem jest Lwowska Biblioteka Naukowa im. Wasyla Stefanyka, przechowująca bezcenne manuskrypty, które mogą spłonąć w wyniku uderzenia drona. W ramach zabezpieczeń Hartmann Tresore Polska, we współpracy z Zakładem Narodowym im. Ossolińskich, dostarczyła kilkanaście ciężkich, dwudrzwiowych sejfów ognioodpornych, każdy ważący blisko tonę, przeznaczonych do bezpiecznego przechowywania tych cennych kolekcji (zobacz film przygotowany przez TVP Polonia). Współczesne zagrożenia wymagają nie tylko zaawansowanych systemów monitoringu, ale przede wszystkim solidnych zabezpieczeń fizycznych, które mogą skutecznie chronić przed skutkami działań wojennych.

Ponadto, zagrożenia wojenne mają wpływ na kształtowanie polityki ochrony dziedzictwa kulturowego na arenie międzynarodowej. Organizacje takie jak UNESCO, INTERPOL oraz fundacje, na przykład szwajcarska ALIPH Foundation, aktywnie angażują się w działania mające na celu zapobieganie grabieżom i niszczeniu zabytków podczas konfliktów zbrojnych. W Polsce i innych krajach europejskich obowiązują przepisy prawne chroniące dziedzictwo kulturowe, które nakładają na muzea obowiązek stosowania odpowiednich zabezpieczeń oraz współpracy z organami ścigania.

W kontekście zabezpieczenia zbiorów muzealnych, uwzględnienie ryzyka wynikającego z konfliktów zbrojnych jest nieodzowne dla stworzenia kompleksowego systemu ochrony. Obejmuje to nie tylko inwestycje w nowoczesne technologie i zabezpieczenia pasywne, ale także stałe doskonalenie procedur bezpieczeństwa oraz szkolenia personelu, które pozwalają na skuteczne reagowanie w sytuacjach kryzysowych i minimalizowanie potencjalnych strat.

Oprócz otwartych konfliktów zbrojnych, również akty terroryzmu wymierzone w zbiory muzealne i dziedzictwo kulturowe (często motywowane względami religijnymi) stanowią jedno z najpoważniejszych wyzwań, z jakimi muszą się mierzyć współczesne instytucje muzealne na całym świecie. Organizacje terrorystyczne, takie jak ISIS, celowo niszczyły i nadal niszczą lub kradną dzieła sztuki oraz zabytki, aby siać zamęt, niszczyć dziedzictwo kulturowe oraz finansować swoje działania poprzez nielegalny handel artefaktami. Działania tej ekstremistycznej grupy doprowadziły do bezprecedensowych strat w kulturze starożytnej Babilonii, które w ich przekonaniu są nie do pogodzenia z islamem. Te ataki nie tylko powodują nieodwracalne szkody materialne, ale również głęboko ranią tożsamość narodową i historyczną społeczności.

W odpowiedzi na te zagrożenia muzea muszą wdrażać zaawansowane systemy zabezpieczeń, które obejmują zarówno fizyczną ochronę eksponatów, jak i monitorowanie zagrożeń zewnętrznych oraz współpracę z organami ścigania i organizacjami międzynarodowymi. W ekstremalnych przypadkach konieczne jest wywożenie dóbr kultury z miejsc objętych konfliktem.

Bywa jednak, że paradoksalnie to właśnie dzięki grabieżom wojennym lub innym burzliwym wydarzeniom historycznym udaje się ocalić dziedzictwo kulturowe dla przyszłych pokoleń. Przykładów takich sytuacji jest wiele. Kto wie, czy Brama Isztar babilońskiego króla Nabuchodonozora przetrwałaby działania ISIS w Iraku, a wielki ołtarz Zeusa i Ateny, zwany Ołtarzem Pergamońskim, pochodzący z tureckiego Pergamonu (dziś Bergama), zachowałby się, gdyby nie został przeniesiony do berlińskiego Muzeum Pergamońskiego. Podobnie jest z polskimi dobrami kultury narodowej, które ucierpiały nie tylko podczas II wojny światowej, ale również, a może przede wszystkim, w czasie Potopu Szwedzkiego, kiedy to dokonywano grabieży na niespotykaną dotąd skalę. Paradoksalnie, po latach okazało się, że zrabowane przez Szwedów rękopisy Kopernika nie tylko szczęśliwie przetrwały II wojnę światową, ale dzięki włosowi Mikołaja Kopernika znalezionemu w jednym z nich możliwe było przeprowadzenie badań DNA, które z niezachwianą pewnością pozwoliły zidentyfikować doczesne szczątki wybitnego astronoma w katedrze we Fromborku.

Nie chodzi tu o apoteozę wojny, która zawsze niesie ze sobą zniszczenia, lecz o fakt, że w niektórych przypadkach nawet ona może przyczynić się do zachowania zabytków czy dzieł sztuki.

Nowoczesne systemy zabezpieczeń muzeów opierają się na koncepcji obrony wielowarstwowej, gdzie każdy poziom ochrony wzmacnia poprzedni, tworząc kompleksową barierę przed wszelkimi zagrożeniami.

Sejfy, gabloty, witryny pancerne, systemy kontroli dostępu i monitoring stanowią pierwszy poziom ochrony eksponatów. Specjalistyczne, pancerne skarbce i sejfy ognioodporne klasy S 120P (odporność na działanie ognia przez 120 minut w temperaturze 1090 stopni Celsjusza) i szafy metalowe z certyfikatami antywłamaniowymi zapewniają ochronę najcenniejszych zbiorów, które są w muzeum przechowywane, ale na co dzień nie są prezentowane lub są poddawane konserwacji na zapleczu muzeum. Gabloty, witryny ze szkłem pancernym zabezpieczające kolekcje wykorzystują szkło laminowane o wysokiej odporności na rozbicie, podłączenie do systemów alarmowych i specjalne zamki elektromechaniczne, czujniki wstrząsu, itp. w celu ochrony eksponatów muzealnych. Dodatkowo, gabloty muzealne powinny być skonstruowane tak, aby uwydatnić i podkreślić walory estetyczne prezentowanego eksponatu.

Kontrola dostępu obejmuje systemy kart magnetycznych, czytniki biometryczne oraz rejestry wejść do poszczególnych sal i pomieszczeń magazynowych.

W przeciwieństwie do zabezpieczeń fizycznych, systemy elektroniczne oferują ochronę aktywną z możliwością natychmiastowej reakcji. Czujniki pojemnościowe wykrywają zbliżenie do eksponatu z wyprzedzeniem, zanim nastąpi kontakt. Skanery laserowe monitorują powierzchnię do 5 metrów od obiektu, a detektory przewieszkowe reagują na każde poruszenie zawieszonych obrazów.

Systemy CCTV z funkcją analizy obrazu wykorzystującą sztuczną inteligencję do wykrywania nietypowych zachowań zwiedzających. Kamery termowizyjne monitorują zmiany temperatury w newralgicznych punktach ekspozycji.

Protokoły bezpieczeństwa, regularne szkolenia personelu i szczegółowa dokumentacja zbiorów tworzą organizacyjny fundament ochrony. Każdy pracownik musi znać procedury postępowania w sytuacjach kryzysowych, zasady ewakuacji eksponatów oraz metody raportowania incydentów.

Dokumentacja obejmuje karty ewidencyjne z fotografiami, opisami technicznymi i historią konserwacji każdego obiektu.

Kluczowe punkty:

•  zabezpieczenia fizyczne zapewniają podstawową barierę ochronną,
•  systemy elektroniczne umożliwiają wczesne wykrywanie zagrożeń,
•  procedury organizacyjne determinują skuteczność całego systemu

Zrozumienie podstawowych kategorii zabezpieczeń prowadzi nas do analizy specjalistycznych rozwiązań najwyższej klasy.

Hartmann Tresore oferuje kompletne systemy zabezpieczeń pasywnych dostosowane do specyficznych potrzeb instytucji muzealnych, łącząc tradycyjne niemieckie rzemiosło z najnowszymi technologiami ochrony.

Proces implementacji jest szczególnie istotny dla muzeów planujących modernizację zabezpieczeń lub budowę nowych skrzydeł ekspozycyjnych.

1. Analiza potrzeb zabezpieczenia: szczegółowe audyty bezpieczeństwa z uwzględnieniem wartości zbiorów, rodzaju eksponatów i specyfiki budynku. Specjaliści Hartmann Tresore dokonują oceny zagrożeń i określają optymalny poziom ochrony dla każdej kategorii obiektów.
2. Wybór odpowiednich sejfów i gablot: dobór produktów z serii VdS/ECB-S zgodnych z europejskimi normami, uwzględniający wymiary eksponatów, wymagania klimatyczne i poziom zabezpieczeń. Sejfy klasy VI i VII (najwyższa klasa antywłamaniowa sejfów) lub skarbce bankowe do XIII klasy włącznie dla najcenniejszych dzieł.
3. Instalacja systemów zabezpieczeń: Profesjonalny montaż sejfów, skarbców i gablot z wyprowadzeniem podłączeń do integracji z systemami alarmowymi, kontrolą dostępu i monitoringu. Instalacja uwzględnia wymagania konserwatorskie budynków zabytkowych oraz potrzeby estetyczne ekspozycji, ale nadrzędnym jej wymogiem jest zapewnienie maksymalnego możliwego poziomu bezpieczeństwa eksponatów.
4. Szkolenie personelu i procedury: Kompleksowe przeszkolenie kadry muzealnej z obsługi systemów, procedur bezpieczeństwa i postępowania awaryjnego. Opracowanie dedykowanych instrukcji dla każdego stanowiska pracy.

Systemy Hartmann Tresore oferują znacznie wyższy poziom ochrony przy zachowaniu funkcjonalności muzealnej. Inwestycja zwraca się poprzez obniżone koszty ubezpieczeń i zwiększone bezpieczeństwo zbiorów.

Nawet najlepsze systemy zabezpieczeń napotykają praktyczne wyzwania implementacyjne.

Implementacja zaawansowanych systemów zabezpieczeń w muzeach napotyka charakterystyczne przeszkody wynikające ze specyfiki instytucji kulturalnych i ograniczeń budżetowych.

Rozwiązanie: Etapowe wdrażanie systemów zabezpieczeń z priorytetyzacją najcenniejszych eksponatów. Rozpoczynamy od podstawowych sejfów dla najwartościowszych dzieł, stopniowo rozbudowując system o kolejne warstwy ochrony.

Finansowanie można rozłożyć na kilka lat, wykorzystując dotacje unijne i programy Ministerstwa Kultury wspierające modernizację zabezpieczeń muzeów.

Rozwiązanie: Modernizacja z wykorzystaniem modułowych rozwiązań Hartmann Tresore, które integrują się z istniejącą infrastrukturą. Stopniowa wymiana starych systemów na nowoczesne, bez zakłócania funkcjonowania muzeum. Firma oferuje kompleksowe wsparcie dla muzeów obejmujące instalację i serwis dostarczanych przez Hartmann Tresore systemów zabezpieczeń, procedury bezpieczeństwa i konserwację urządzeń.

Specjaliści Hartmann Tresore doradzą rozwiązania i opracują plan instalacji minimalizujący koszty i przestoje.

W dobie dynamicznego rozwoju technologii i rosnących zagrożeń dla dziedzictwa kulturowego przyszłość zabezpieczenia zbiorów muzealnych wymaga ciągłego doskonalenia i adaptacji nowoczesnych rozwiązań. Współczesne muzeum to nie tylko miejsce ekspozycji dzieł sztuki, ale przede wszystkim instytucja, która musi skutecznie chronić swoje zbiory przed coraz bardziej zaawansowanymi próbami kradzieży, wandalizmu czy zniszczeń spowodowanych czynnikami środowiskowymi.

Przyszłość ochrony zbiorów muzealnych wiąże się z szerokim zastosowaniem inteligentnych systemów monitoringu, wykorzystujących sztuczną inteligencję do analizy zachowań zwiedzających oraz wykrywania nietypowych zdarzeń. Kamery termowizyjne, czujniki ruchu i wibracji, a także systemy rozpoznawania twarzy i kontroli dostępu oparte na biometrii staną się standardem, pozwalając na szybką reakcję personelu ochrony.

Innowacje w dziedzinie materiałów wykorzystywanych do produkcji gablot muzealnych i sejfów antywłamaniowych będą skupiać się na zwiększeniu odporności na uszkodzenia mechaniczne, ogień oraz wpływ czynników atmosferycznych. Nowoczesne pancerne gabloty i witryny wyposażone w szkło laminowane z powłokami antyrefleksyjnymi i filtrami UV, wykonane z wytrzymałych stopów metali, pozwolą na lepszą ochronę eksponatów przy zachowaniu wysokich walorów estetycznych i niezakłóconej ich prezentacji dla zwiedzających.

Coraz większe znaczenie zyska automatyzacja procesów związanych z zabezpieczeniem zbiorów. Systemy zarządzania bezpieczeństwem umożliwią zdalny monitoring, sterowanie alarmami oraz kontrolę dostępu, co pozwoli na szybką identyfikację zagrożeń i minimalizację ryzyka. Dzięki integracji z systemami inteligentnego budynku, zabezpieczenia będą mogły reagować na zmieniające się warunki środowiskowe, takie jak temperatura i wilgotność, które mają kluczowe znaczenie dla konserwacji dzieł sztuki. Implementacja algorytmów sztucznej inteligencji umożliwia analizę przetwarzanych danych w czasie rzeczywistym i wczesne wykrywanie zagrożeń.

W obliczu globalnych zagrożeń, takich jak handel nielegalnymi dziełami sztuki, wojny czy akty terroryzmu, przyszłość zabezpieczenia zbiorów muzealnych wymaga szerokiej współpracy międzynarodowej. Organizacje takie jak UNESCO, INTERPOL oraz specjalistyczne fundacje będą odgrywać kluczową rolę w koordynacji działań prewencyjnych, wymianie informacji i tworzeniu wspólnych standardów ochrony dziedzictwa kulturowego.

Skuteczne zabezpieczenie zbiorów muzealnych wymaga strategicznego podejścia łączącego najnowsze technologie z profesjonalnymi procedurami i wysokiej klasy sprzętem. Sejfy, skarbce, przeciwwybuchowe drzwi pancerne zgodne ze standardami wojskowymi, witryny czy gabloty Hartmann Tresore reprezentują najwyższy standard ochrony, oferując rozwiązania dostosowane do specyficznych potrzeb każdej instytucji muzealnej.

Aby rozpocząć:

• 1. Audyt bezpieczeństwa – przeprowadź kompleksową analizę obecnego stanu zabezpieczeń i zidentyfikuj obszary wymagające modernizacji
• 2. Konsultacja z Hartmann Tresore – skontaktuj się ze specjalistami w celu omówienia indywidualnych potrzeb i opracowania dedykowanego rozwiązania z zakresu zabezpieczeń pasywnych.
• 3. Opracowanie planu wdrożenia – stwórz harmonogram implementacji z uwzględnieniem budżetu, priorytetów i specyfiki zbiorów

Warto zgłębić zagadnienia prewencyjnej konserwacji eksponatów, która współgra z systemami zabezpieczeń, oraz opcje ubezpieczeń muzealnych, które można znacznie obniżyć dzięki profesjonalnym systemom ochrony.

[1] https://www.leparisien.fr/paris-75/paris-le-musee-du-louvre-ne-rouvrira-finalement-pas-ce-lundi-au-lendemain-du-braquage-20-10-2025-RKK2PK6DCNBOVNIZ32LN4CJ44M.php
[2] https://www.lemonde.fr/en/france/article/2025/09/17/thieves-steal-600-000-worth-of-gold-from-paris-s-natural-history-museum_6745485_7.html

[1]  https://www.leparisien.fr/paris-75/paris-le-musee-du-louvre-ne-rouvrira-finalement-pas-ce-lundi-au-lendemain-du-braquage-20-10-2025-RKK2PK6DCNBOVNIZ32LN4CJ44M.php

[2]  https://www.lemonde.fr/en/france/article/2025/09/17/thieves-steal-600-000-worth-of-gold-from-paris-s-natural-history-museum_6745485_7.html